Tena tatou! I have a Patreon where I hope to add some additional value. If you would like to support the reo maori kaupapa. You can find me here:
A Maori Podcast
Kia ora ra e te iwi!
I wanted to share a piece of writing that I really enjoyed, and have long thought about often. The Enchiridion. Wikipedia has an nice overview of it, and you can find yourself a copy from the MIT classics link here.
The Enchiridion has been a great favourite of mine for years now, and so I wanted to have a go at giving it a Maori twist. Translation or Interpretation, isn't something of a passion to me as I find it really difficult to do, but I really enjoy the writings of Epictetus that I thought I would put my hand to it.
I've only completed up to the end of the second verse. I've opted for loose interpretation, rather than direct translation as I wanted it to sound appropriately Maori when spoken.
Hopefully it makes sense, anyways, enjoy!
Tutuki anake i a matou, ko etahi mea noa iho, ko etahi atu, korekore rawa.
Ko aua mea e taea ai e matou te tutuki, i runga ano i to matou ake mana, koianei:
ko te whakatau me te whakapae, ka tahi,
ko te whainga me te aronga, ka rua,
ko te pirangi me te hiahia, ka toru,
ka wha, ko te kaupare me te whakarere,
Ara, ko nga mea na matou ake i tutuki ai.
Ko era atu mea, e kore e taea,
Ara ko nga mea nei,
ko te tinana tupu pai ai, ka tahi,
ko te whairawa, ka rua,
ko te whaimana, ka toru,
ka wha ko te whaituranga,
ara noa, ko nga mea katoa, no waho ke.
a katira,
Ko nga mea e tutuki ai i matou,
he mea noa iho,
kahore ona tapu,
kahore ona herehere,
Engari ia,
ko era atu mea,
ka herehia koe,
ka whiwhiwhia koe.
Tena, kia mahara mai, koi pohehetia e koe,
ko nga mea tapu, ara, ko nga mea no waho ke,
e noa kau ana e taea ai e koe te tutuki i runga ano i tou ake mana,
ata!
Ki te pera,
ka porearea koe,
ka tangiweto koe,
ka riria ai nga atua,
ka riria ai nga tupuna,
engari ia,
ki te maumaharatia e koe te tikanga nei, ka ora,
tena, whakarongo mai ki te kianga nei,
"nahaku noa i tutuki, ka ora"
"ta tena, nana i tutuki, ka ora, ta tena nana i tutuki ka ora"
a, ki te penei, korekau koe e porearea.
korekore ai to mouri, e mouri oho, e mouri rere,
a, ka mouritau, ka mouri ora.
Ana!
Whaia e koe,
ki te Iti Kahurangi,
ki te tuohu koe,
me maunga teitei.
Mahea ake ra, nga here, whiua ai ki rahaki, whiua ai hoki,
ko nga mea hauarea.
Ki te kore ke ranei, ki te kawe haere i a koe aua hereherenga,
ara,
ko te whaimana,
ko te whairawa,
ko era atu hoki
e kore e riro ai i a koe,
te mana motuhake,
te tinorangatiratanga,
ka mau koe, ka herehia.
Na reira,
whakatakina e koe te tikanga nei, me te tuhi hoki ki tou rae,
a, whakarongo mai.
"Mahaku ano te tinana, mahau ke, ko te ata kau".
Na reira,
mehemea tupono atu ranei koe ki tetahi ahuatanga,
whakawawa ai ia ma taua tikanga, me te uiui nei "mahaku ano ranei te tinana?"
Ki te kore, mea whakahoki atu,
"E koe! Mahau ke, ko te ata kau."
Waiho i kona, a, hei ahatanga ra ia.
Ana, kia mohio mai hoki,
ko te whainga, he whainga noa iho,
ko te kaupare, he kaupare noa iho.
Mehemea nei,
ka whai, ka kore, kihei i whiwhi, a, ka hoki ngere mai.
Ana hoki,
ka kaupare, ka kore, kihei i karo, a, ka hoki niho tete mai.
No reira,
ki te u ranei ki taua tikanga ra,
ka tika me u kia mau, kia ita.
ki te pera,
horekau he kaupare, e kore e taea te karo.
Na reira,
E taea ai e koe, te aitua? te mate? te pohara? te karo, te kaupare atu?
kore rawa, ka tete koia nga niho.
No reira,
kia mau kia u ki te tikanga ra.
Kauparetia anake nga mea e tohua ai e taua tikanga.
Ka mutu,
ki te pirangi tonu koe ki nga mea hei herehere i a koe,
pehia kia mate, koi mau koe.
Ki te kore,
Ata!
Me tika ka pouri, me tika ka mau.
No reira, e hoa,
Tahuri mai,
Mahea ake ra nga here,
kia mau, kia u, ki te tika.