Het BBP, Bruto Binnenlands Product, is het machtigste cijfer op aarde. In slechts enkele decennia wist dit cijfer het dominante economische cijfer te worden in nagenoeg alle landen. In die zin een enorme prestatie van economen.

Hoewel het BBP slechts een waardenvrije statistiek is, zijn er rondom dit cijfer allemaal narratieven ontstaan. Bijvoeglijke naamwoorden in gezondheidstermen werden gekoppeld aan het BBP, waardoor de ontwikkeling van het BBP als zwak of sterk werd geduid. BBP werd in toenemende mate gelijk gesteld aan economie en groei werd als iets goeds gezien. Waar het minder dan een eeuw geleden nog amper over economie ging in de media, gaat momenteel maar liefst één op de zes artikelen in kranten over economie.

Rutger Hoekstra kan als geen ander de ontwikkeling en dominantie van het BBP duiden. Hoekstra is milieueconoom verbonden aan de Universiteit van Leiden. Hij schreef het boek ‘Replacing GDP bij 2030’. In het verleden was hij werkzaam bij de Wereldbank, Verenigde Naties en KPMG.

Alles wat we doen bij Just Enough kost geld. Word lid! Dan kunnen wij de podcast blijven maken. Ga naar https://www.justenough.nl/doe-ook-mee

Bij een defect aan je fiets is het niet meer dan logisch dat je de fiets repareert of laat repareren, bij elektrische apparaten niet (meer). In deze aflevering bespreken Paul en Allard hoe we repareren van onder andere apparaten weer de norm kunnen maken. Paul onderzocht dit in opdracht van het Ministerie dat over de circulaire economie gaat en stuitte op een aantal verrassingen. Wist je bijvoorbeeld dat Nederland de ruimste garantiewetgeving van Europa heeft, wat heel gunstig kan zijn voor reparatie? En wist je dat de kosten van reparatie vaak worden gezien als grote belemmering, terwijl dat lang niet altijd zo hoeft te zijn? In deze aflevering hoor je hoe het zit en vooral welke praktische oplossingen er zijn voor bedrijven en overheden die repareren willen stimuleren. Uiteraard hoor je ook wat jij als luisteraar kunt doen.

• Je kunt het volledige onderzoeksrapport over reparatie van apparaten hier downloaden.
• Ons eerdere rapport over de invoering van een circulaire bijdrage is hier te downloaden.
• Op deze website vind je eenvoudige handleidingen en filmpjes om zelf te repareren: nl.ifixit.com
• Zoek je een reparateur? In het nieuwe Nationaal Reparateursregister vind je een reparateur bij jou in de buurt: https://www.nationaalreparateursregister.nl/

We hebben in Nederland een zogenaamd bestaansminimum. De armoedegrens lag in 2023 op 1.510 euro per maand voor een alleenstaande. Voor een stel met twee jonge kinderen lag deze op 2.535 euro. Dat is dus de ondergrens. En 3,1% van de Nederlanders zit onder die ondergrens en nog veel meer mensen zitten maar net boven die ondergrens.

Er is dus een ondergrens (waar je vervolgens onder kunt blijken te zitten), maar er is geen bovengrens. Er is een bestaansminimum, maar geen bestaansmaximum. Terwijl als we kijken naar leven binnen de draagkracht van mens en aarde, dat een minstens zo belangrijke grens is. De rijksten ter aarde (en daar behoort een groot deel van Nederland toe) hebben veruit de grootste impact op het klimaat. Ze hebben ongekend grote politieke macht en daarmee is hun welvaart een gevaar voor de democratie - iets wat eerder wat abstracter was, maar tegenwoordig zie je de oligarchen letterlijk op de eerste rij zitten. Zet een maximum op wat je mag bezitten en je neemt veel uitwassen van geld weg. De school die dit voorstaat wordt het limitarisme genoemd?

Maar leg je daarmee niet ondernemerschap plat? Superrijken zijn toch ook heel belangrijk door middel van hun filantropie? En hoe pak je het praktisch aan?

Paul en Allard bespreken dit alles met de bedenker van het limitarisme, prof. dr. Ingrid Robeyns, hoogleraar Ethiek van instituties aan de Universiteit Utrecht.

Je wilt vasthouden aan je idealen, ook als het moeilijk wordt, maar waar haal je in hemelsnaam de handvatten vandaan om dat te doen?! In deze aflevering vertelt Paul openhartig over zijn moeilijke momenten en geeft hij op grond van zijn jarenlange ervaring met non-profitwerk vier concrete adviezen hoe je moedig en hoopvol kunt blijven. Deze manieren om vol te houden krijgen we in ons onderwijs en onze cultuur helaas niet aangereikt: we moeten er zelf mee aan de slag. In deze aflevering vertelt Paul hoe hij dat aanpakt en wat dat oplevert. We beantwoorden in deze aflevering ook een luisteraarsvraag.

Lees/luister/kijktips:

• Boek: Ends and Means van Aldous Huxley.
• Boek: Where Do We Go From Here? van Martin Luther King.
• Film: Malcolm X (biopic).
• Film: Selma (over de mars van Martin Luther King naar Selma).
• Film: Salt of the earth over Sebastião Salgado, oorlogs- en natuurfotograaf en natuurhersteller
• Boek: Wie is de mens? van Abraham Heschel (die arm in arm met Martin Luther King naar Selma marcheerde).
• Podcast: Moderne Profeten, tips voor specifieke afleveringen: Martin Luther King, Desmond Tutu, Dorothy Day, Jacques Ellul, Aleksej Navalny, Leymah Gbowee, Etty Hillesum.
• Documentaire: Navalny, over het leven, de moed en het verzet van Aleksej Navalny.
• Vind gelijkgestemden: kom naar de meet-ups van Just Enough!

Ze zijn te vinden in jouw huis of tuin, ze zijn een van de grootste veroorzakers van milieu- en gezondheidsschade, maar toch hoor je er nauwelijks over: giftige stoffen. Wij vonden Prof. Jacob de Boer, een gezaghebbend toxicoloog die regelmatig optreedt in de media, bereid om jullie bij te praten over dit belangrijke, onderbelichte onderwerp. Bij het maken van de opname zaten Allard en Paul met hun oren te klapperen, niet vanwege de uitleg (die uitermate concreet en helder is) maar vanwege de enorme implicaties van dit vraagstuk. Zo zijn er alleen al in Nederland jaarlijks zo'n 4.700 beroepsgerelateerde sterfgevallen als gevolg van toxische stoffen. Laat staan hoeveel mensen er ziek worden en hoeveel dieren, planten en ecosystemen er vergiftigd worden! Zoals je van ons gewend bent, brengt deze aflevering jou niet alleen een heldere probleemanalyse maar ook concrete oplossingsrichtingen, voor jouw huishouden en voor de samenleving.

Zie ook deze recente aflevering van Zembla over PFAS: https://npo.nl/start/serie/zembla/seizoen-25/zembla_119/afspelen

In maart 2026 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Deze aflevering zit boordevol concrete ideeën om onze visie van leven na de groei toe te passen in jouw gemeente. We bieden je dus volop inspiratie. Het is cruciaal dat deze ideeën lokale beslissers bereiken: gemeenteraadsleden, schrijvers van lokale verkiezingsprogramma's, wethouders en beleidsambtenaren. Help je mee om deze ideeën te verspreiden? Aan het einde van de aflevering geven we praktische tips hoe je dit kunt doen. Je kunt deze aflevering delen, of een van de gratis handreikingen die we hebben opgesteld:

• Je kunt de handreiking selectieve groei voor decentrale overheden gratis downloaden via: www.selectievegroei.nl
• De handreiking postgroei voor decentrale overheden kun je hier downloaden.
• Het Post-Growth City rapport vind je hier.

We kennen het wel: van die economische berichtgeving in de media. Die ons vertellen dat de economie moet groeien. Bijvoorbeeld om welvarender te worden of armoede de wereld uit te helpen.

Maar klopt die berichtgeving wel? Niet als we beter leren begrijpen wat economie eigenlijk is. Door beter te begrijpen waar economie om draait, gaan we heel anders kijken naar de economie en ontdekken we ook onze eigen rol in het mede vormgeven van de economie. Het resultaat: een fors hogere kwaliteit van leven voor al het menselijke en niet-menselijke leven op aarde.

Matthias Olthaar schreef hierover het boek Alles van waarde en vertelt erover in deze podcast.

Het boek kun je via deze link bestellen bij jouw favoriete boekwinkel: https://libris.nl/a/matthias-olthaar/alles-van-waarde/501605219#paperback-9789083483603

Deze aflevering is geen klaagzang! Ja, de Europese industrie heeft het al zwaar. Ja, er komt ook nog een handelsoorlog bij. Er dreigt paniekvoetbal: gaat onze Europese milieuwetgeving nu overboord? Maar Paul Schenderling betoogt in deze aflevering dat deze crisis niet alleen gevaren kent, maar ook een katalysator kan zijn voor Europa om eindelijk te doen wat we al véél eerder hadden moeten doen. Namelijk: vraag creëren voor groene industrieproducten. Dát is onze grootste kans. Het is verhaal met perspectief: voor onze industrie, voor onze democratie en voor de aarde. Podcasthost Allard Amelink bevraagt Paul op zijn analyse en op de concrete oplossingen die hij op basis van de visie van Postgroei Nederland voorstelt. Laat je schouders dus niet hangen, maar luister deze aflevering en deel onze positieve visie met vrienden en bekenden.

In de aflevering wordt de productwijzer van Just Enough benoemd die we onlangs gelanceerd hebben, hoera!
Neem vooral een kijkje en klik hier.