Episodes

  • Historia kieleckich ulic. Place Artystów i Konstytucji 3 Maja
    3 mins
  • Historia kieleckich ulic. Chęcińska
    Nov 21 2025
    Przez dziesiątki lat przy ulicy Chęcińskiej w Kielcach znajdowały się przede wszystkim tereny przemysłowe i zabudowania gospodarcze. Obecnie, w miejscu dawnych koszarów wojskowych i browaru, są kamienice i bloki mieszkalne. - Nazwa ulicy odzwierciedla dawne szlaki komunikacyjne. Chęcińska, która była odgałęzieniem ulicy Karczówkowskiej, wyprowadzała ruch z Kielc na południe, w stronę Białogonu, Chęcin i Krakowa. Była to jednocześnie ważna ulica, która tworzyła ciąg komunikacyjny łączący Wzgórze Katedralne z Karczówką. Stąd też przy ulicy Chęcińskiej nadal stoją kaplice drogi krzyżowej - mówi Krzysztof Myśliński, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Najstarszymi zabudowaniami przy ulicy Chęcińskiej były wojskowe koszary, które istniały do końca XIX wieku. Dziś tych zabudowań już nie ma, jedynie na początku ulicy, nieopodal jej skrzyżowania z ulicą Karczówkowską, jest budynek, w którym mieści się przedszkole. - Na początku XX wieku ulica Chęcińska łączyła śródmieście Kielce z terenami przemysłowymi w okolicach Kadzielni oraz z istniejącą za torami kolejowymi hutą szkła. Dziś w tym miejscu, już za ulicą Armii Krajowej, są zakłady „Iskra”. Prowadziła także do przemysłowego młyna pod wiaduktem u zbiegu ulic Krakowskiej i Armii Krajowej i dalej na Pakosz - opowiada Krzysztof Myśliński. Przy ulicy Chęcińskiej, w budynku oznaczonym numerem 19, mieścił się browar Dłużewskich, drugi co do wielkości w Kielcach, istniejący od końca XIX wieku. Rodzina Dłużewskich prowadziła browar, fabrykę słodu i wytwórnię wód gazowanych przez pięć dekad, do połowy XX wieku. W 1951 roku zakład upaństwowiono, a w 1965 roku zakończono produkcję piwa kontynuując jedynie butelkowanie piwa i wody gazowanej. W latach międzywojennych oraz po zakończeniu drugiej wojny światowej Chęcińska nadal pełniła rolę ulicy wiodącej do terenów przemysłowych i zabudowań gospodarczych oraz wyprowadzała ruch z miasta. - Ruch na tej ulicy nigdy jednak nie był duży, bo do końca XIX wieku nie była ona utwardzona - dodaje Krzysztof Myśliński. W latach 60. i 70. minionego wieku przy ulicy Chęcińskiej wybudowane osiedle bloków czteropiętrowych i dziesięciopiętrowych. Natomiast na początku drugiej dekady XXI wieku ulica Chęcińska została wyremontowana. Zamknięto wówczas wjazd w nią od strony ulicy Armii Krajowej.
    Show More Show Less
    5 mins
  • Historia kieleckich ulic. Paderewskiego
    Nov 14 2025
    Przy tej ulicy znajdował się pierwszy dworzec autobusowy w Kielcach. Miał być także kościół, ale ostatecznie nie został wybudowany. Przez wiele lat była to ważna miejska arteria, przy której powstały luksusowe kamienice. Historia ulicy Ignacego Paderewskiego, która nosiła także nazwy Ferdinanda Focha i Mariana Buczka, sięga okresu międzywojennego. Obecna ulica Ignacego Paderewskiego została wytyczona na początku minionego wieku. Pod koniec lat 20-tych i w kolejnej dekadzie ubiegłego stulecia zaczęto przy niej budować, bardzo duże jak na kieleckie warunki, luksusowe kamienice czynszowe. Wówczas ulica zaczęła nabierać wielkomiejskiego charakteru, szczególnie po stronie obecnego parku miejskiego. - Ulica Paderewskiego zyskała na znaczeniu po rozparcelowaniu działek przy kieleckim dworcu kolejowym. Najpierw zabudowała się jej część w okolicach skrzyżowania z ulicą Sienkiewicza. Przy ulicy Paderewskiego, w okolicach ulicy Panoramicznej, przez lata było jednak zupełnie pusto. I dlatego pierwotnie, w latach trzydziestych minionego stulecia, w tym miejscu znajdował się pierwszy dworzec autobusowy w Kielcach - mówi Krzysztof Myśliński, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Między ulicami Sienkiewicza i Żytnią zabudowa pojawiła się nieco później. - Był nawet pomysł, aby fundowany na początku XX wieku nowy kościół w Kielcach powstał przy ulicy Paderewskiego. Tak się nie stało, ostatecznie wybudowano kościół Świętego Krzyża przy ulicy 1 Maja - dodaje Krzysztof Myśliński. Ulica Paderewskiego szybko okazała się zbyt wąska jak na potrzeby rozrastających się Kielc. Kiedy została zabudowana i otrzymała utwardzoną nawierzchnię zaczęła być ważną arterią miejską. - Wyprowadzała ruch od strony ulic Łódzkiej i Czarnowskiej w stronę Buska-Zdroju i Krakowa. Nie trzeba było już jeździć ulicami Dużą i Małą. Tranzyt zaczął korzystać z ulicy Paderewskiego jadąc do ulicy Chęcińskiej, dawniej wylotowej z miasta w stronę Krakowa - opowiada Krzysztof Myśliński. Przy ulicy Paderewskiego znajdowały się siedziby wielu instytucji. W II Rzeczypospolitej Polskiej Policji Państwowej, w czasie niemieckiej okupacji Gestapo, po drugiej wojnie światowej Urzędu Bezpieczeństwa i NKWD, a następnie Ludowego Wojska Polskiego oraz Milicji Obywatelskiej. W czasie niemieckiej okupacji ulica Paderewskiego była okryta złą sławą. Stanowiła zamknięty teren dostępny wyłącznie dla Niemców. A na rogu ulic Paderewskiego i Solnej, w kamienicach oznaczonych numerami 10 i 12, znajdowało się więzienie. W czasach PRL ulica ponownie zmieniła nazwę – jej patronem został Marian Buczek. Ulica Paderewskiego, jedna z głównych w ścisłym śródmieściu Kielc, powróciła na mapę miasta w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Obecnie łączy ronda Jerzego Giedroycia i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Jesienią 2025 roku zakończyła się jej gruntowna modernizacja.
    Show More Show Less
    5 mins
  • Historia kieleckich ulic. Zagnańska
    Nov 7 2025
    Zagnańska, Starozagnańska i Feliksa Dzierżyńskiego. Takie nazwy nosiła ulica, która od ponad stulecia łączy Kielce z Zagnańskiem. Krzysztof Myśliński, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków mówi, że historia ulicy Zagnańskiej związana jest z przemysłem. - Po zachodniej stronie ulicy Zagnańskiej znajdowały się liczne zakłady. Niektóre z nich wybudowano jeszcze na początku XX wieku. Największa była Huta „Ludwików”, która następnie funkcjonowała pod nazwami Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych, Fabryka Nadwozi Samochodowych „Polmo-SHL” oraz Fabryka Samochodów Specjalizowanych „Polmo SHL”. Przy ulicy Zagnańskiej mieścił się także duży tartak, do którego dojeżdżała kolejka wąskotorowa. A po drugiej wojnie światowej wybudowano między innymi fabrykę nawozów sztucznych, zakłady drobiarskie i mięsne, chłodnię, Centrostal oraz Ośrodek Sportu i Wypoczynku „Tęcza” oraz areszt śledczy – opowiada Krzysztof Myśliński. Po wschodniej stronie ulicy Zagnańskiej, od ulicy 1 Maja do ulicy Łódzkiej, dominowała natomiast zabudowa mieszkaniowa. Przez dziesięciolecia w większości były to niewielkie domy, głównie drewniane. - Ulica Zagnańska pierwotnie zaczynała się koło kościoła Świętego Krzyża, na skrzyżowaniu z ulicą 1 Maja pełniącą wówczas rolę szosy w kierunku Końskich, Piotrkowa Trybunalskiego i Żarnowa. W okresie międzywojennym wytyczono obecną ulicę Okrzei, którą pierwotnie nazywano Nowozagnańską. Wówczas Zagnańską przemianowano na Starozagnańską. W 1950 roku ulica Zagnańska otrzymała natomiast nazwę Feliksa Dzierżyńskiego. Do obecnej nazwy powrócono po 40 latach – dodaje Krzysztof Myśliński. Ulica Zagnańska nie była istotną arterią komunikacyjną w Kielcach. Zapewniała dojazd do zakładów i fabryk oraz wyjazd w kierunku Zagnańska. Wzrost liczby pojazdów sprawił jednak, że konieczna była jej rozbudowa. Na przełomie pierwszej i drugiej dekady obecnego stulecia zmodernizowana została ulica 1 Maja oraz wybudowano dwujezdniową ulicę Przemysława Gosiewskiego. Wówczas rozbudowano także ulicę Zagnańską, która na odcinku od 1 Maja do Jesionowej stała się dwujezdniowa. W połowie 2019 roku rozpoczęła się natomiast trwająca dwa lata rozbudowa jej kolejnego odcinka - od Jesionowej do ulicy Witosa. W kolejnych latach wyremontowano natomiast pozostałą część ulicy Zagnańskiej, która jest jedną z najdłuższych w Kielcach, bo ma ponad 4 km.
    Show More Show Less
    4 mins
  • Historia kieleckich ulic. Warszawska
    Oct 31 2025
    Ulica Warszawska to jedna z najdłuższych ulic w Kielcach. Łączy ścisłe centrum miasta z osiedlami znajdującymi się na północy stolicy województwa świętokrzyskiego. Wytyczona w 1837 roku ulica Warszawska wielokrotnie zmieniała nazwy: Dąbrowska, Szydłowiecka, Nowowarszawska, Rewolucji Październikowej. - Nazwa „Warszawska” mniej więcej półtora wieku temu była przypisana obecnej ulicy Piotrkowskiej. Z Kielc w kierunku Warszawy i Piotrkowa Trybunalskiego wyjeżdżało się wówczas właśnie ulicą Piotrkowską. I stąd ta nazwa. Współcześnie znana nam ulica Warszawska była natomiast tzw. zatylną ulicą, o charakterze gospodarczym. Służyła głównie jako tylny dojazd do domów przy ulicy Bodzentyńskiej i przy Rynku. W połowie XIX wieku urządzono plac Świętej Tekli, który wówczas pełnił funkcję rynku, na którym sprzedawano nabiał. Wówczas ulicę nazwano Nowowarszawską, a ulicę Piotrkowską przemianowano na Starowarszawską - opowiada Krzysztof Myśliński, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków Ulicę od 1935 roku noszącą nazwę Warszawska Niemcy w czasie drugiej wojny światowej podzielili na dwie: Radomską i Szczęśliwą. Po wojnie na krótko wrócono natomiast do nazwy Warszawska. Od 1948 roku funkcjonowała z kolei jako Daszyńskiego. W latach 50-tych minionego wieku nazwano ją Rewolucji Październikowej. - W czasach, gdy ulica Warszawska nosiła nazwę Rewolucji Październikowej, nie było przy niej zwartej zabudowy. Przed wojną zabudowania były tylko do ulicy Pocieszka - mówi Krzysztof Myśliński. I dodaje, że na ulicy Warszawskiej była rogatka. - Był to punkt poboru myta, ceł i szlaban zamykający dojazd do miasta po zmroku. Znajdował się mniej więcej na obecnym skrzyżowaniu ulic Warszawskiej i Pocieszka. Stąd zresztą nazwa tej drugiej ulicy, przy której mieściła się karczma zwana właśnie Pocieszką. To sytuacja podobna, jaką znamy w przypadku Krakowskiej Rogatki, ale w przypadku ulicy Warszawskiej nazwa Rogatka Warszawska jakoś się nie ostała. Pierwotnie przy ulicy Warszawskiej były domy i warsztaty. Następnie kamienice i bloki, a także synagoga, późniejszy budynek archiwum państwowego. Intensywnie ulica zmieniła się wówczas, gdy nosiła nazwę Rewolucji Październikowej. W latach 60-tych i 70-tych minionego wieku znacząco wzrósł bowiem ruch kołowy, co miało związek z budową osiedli Sady, Szydłówek i Uroczysko oraz Politechniki Świętokrzyskiej. Obecnie ulica Warszawska zaczyna się na Rynku i przebiega aż do Dąbrowy. Na krótkim odcinku, od Rynku do alei IX Wieków Kielc, jest jednokierunkowa. Tą część przebudowano w drugiej dekadzie XXI wieku w ramach rewitalizacji śródmieścia Kielc. W większości ulica Warszawska jest jednak ważną miejską arterią – trasą dwujezdniową, dwupasmową.
    Show More Show Less
    5 mins
  • Historia kieleckich ulic. Plac Niepodległości
    Oct 24 2025
    Historia Placu Niepodległości w Kielcach zaczyna się pod koniec XIX wieku, po doprowadzeniu do miasta kolei, oddaniu do użytku dworca kolejowego i odsłonięciu Pomnika Niepodległości. - Znajdujący się przed budynkiem dworca plac otrzymał nazwę Plac Niepodległości w 1929 roku. Nadał ją prezydent Ignacy Mościcki w związku z odsłonięciem Pomnika Niepodległości – mówi Krzysztof Myśliński, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków. – Pod względem przestrzennym, urbanistycznym, Plac Niepodległości znacząco się zmienił, co łatwo zauważyć oglądając wykonane prawie sto lat temu zdjęcia. Pomnik Niepodległości nie znajduje się już na osi ulicy Sienkiewicza, a przy placu powstało kilka znacząco różniących się od siebie postmodernistycznych budynków. Architektonicznie przy Placu Niepodległości wyróżniają się dworzec kolejowy i budynek poczty. Ciekawostką są natomiast dwie wieże będące pozostałością zburzonej w połowie minionego wieku kładki dla pieszych nad torami, która łączyła Plac Niepodległości z ulicą Mielczarskiego – dodaje Krzysztof Myśliński.
    Dworzec kolejowy w Kielcach otwarto 25 stycznia 1885 roku. Wówczas uruchomiono Iwangorodzko-Dąbrowską Linię Kolejową (Dęblin – Radom – Skarżysko-Kamienna – Kielce – Olkusz – Sławków – Dąbrowa Górnicza). Budynek dworca został częściowo wysadzony przez Rosjan podczas I wojny światowej. Został odbudowany przez Austriaków okupujących Kielce. Zmieniła się jednak bryła budynku – dworzec przykryto łamanym dachem pokrytym dachówką. W 1939 roku uszkodzone zostało jedno ze skrzydeł i część frontowa dworca od strony torów. Niemcy naprawili budynek, ale zmienili elewację i kształt okien. W takiej formie dworzec kolejowy istniał do 1966 roku. Pięć lat później oddano do użytku nowy budynek dworca, który wyróżniał się przeszkloną częścią centralną i dwoma symetrycznymi skrzydłami. Budynek, w stylu modernistycznym, zaprojektował Jerzy Bortkiewicz z Biura Projektów Kolejowych w Lublinie. Kolejna przebudowa dworca zakończyła się 15 grudnia 2023 roku. Bryła budynku i styl architektoniczny nie uległy zmianie. W centralnej części jest przeszklona elewacja, a skrzydła zyskały wykończenie szkłem i piaskowcem. Jednocześnie zmieniono nazwę stacji z „Kielce” na „Kielce Główne”.
    Pomnik Niepodległości w Kielcach, którego budowę rozpoczęto w 1928 roku, powstał z inicjatywy kolejarzy. Upamiętnia wkroczenie do Kielc (12 sierpnia 1914 roku) Pierwszej Kompanii Kadrowej oraz stoczoną na placu przed dworcem kolejowym walkę z Rosjanami. Pomnik usytuowano na osi ulicy Kolejowej (obecnie ulica Sienkiewicza). Zaprojektował go Czesław Czapski, student architektury Politechniki Warszawskiej, którego stryj był zawiadowcą stacji Kielce. Pomnik Niepodległości to smukły cokół zwieńczony kulą ziemską z umiejscowionym na nim białym orłem podrywającym się do lotu. Odzyskaną przez Polskę niepodległość symbolizują zerwane na jego nogach kajdany. Został odsłonięty 3 listopada 1929 roku. We wrześniu 1939 roku został zniszczony przez Niemców. Na początku XXI wieku przystąpiono do jego odbudowy. Monument ponownie został odsłonięty 11 listopada 2002 roku.
    Show More Show Less
    3 mins
  • Historia kieleckich ulic. Wesoła
    Oct 17 2025
    Znajdująca się w ścisłym centrum Kielc ulica Wesoła wielokrotnie zmieniała nazwę. Przez wiele lat odgrywała kluczową rolę w komunikacji i transporcie towarów przez miasto. - Historycznie jest to jedna z najciekawszych ulic w Kielcach. Znajdowała się na tzw. zatyłkach i nie łączyła się z ulicą Bodzentyńską, ponieważ na jej północnym końcu były prywatne tereny. Na południu kończyła się natomiast na Krakowskiej Rogatce - mówi Krzysztof Myśliński, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków. - Przy Krakowskiej Rogatce w XIX wieku stała karczma o potocznej nazwie „Wesoła”. Jedna w wielu karczm i zajazdów znajdujących się na rogatkach Kielc, na których pobierano myto, czyli opłatę za wjazd do miasta. I stąd nazwa ulicy: Wesoła. Początkowo przy ulicy Wesołej znajdowały się przede wszystkim stodoły, obory i spichrze. Wraz z budową kolejnych kamienic w centrum Kielc ulica – nosząca w przeszłości nazwy Folwarczna, Poprzeczna, świętego Wojciecha i Zatylnia – zyskiwała na znaczeniu. W istotny sposób ulica Wesoła ukształtowała się około połowy XIX wieku. Została wówczas zmodernizowana i uregulowana co sprawiło, że zyskała na znaczeniu. Zaczęła pełnić rolę ważnego traktu zapewniającego komunikację i transport towarów. Powstały przy niej warsztaty stolarskie i zakłady pogrzebowe. - Na rogu ulic Wesołej i Sienkiewicza, w miejscu, w którym znajduje się obecnie bank, mieścił się Hotel Europejski. Była tam pierwsza sala teatralna, w której po wojnie swoją siedzibę miała filharmonia. Mniej więcej do 1880 roku, gdy przy ulicy Sienkiewicza otwarto teatr Ludwika, obecny Teatr im. Stefana Żeromskiego, było to główne miejsce rozrywki kulturalnej w mieście. Była tam najlepsza restauracja i najlepszy hotel w Kielcach – opowiada Krzysztof Myśliński. Od skrzyżowania z ulicą Sienkiewicza w stronę ulicy Seminaryjskiej, przy ulicy Wesołej były domy mieszkalne, a dalej – przez wiele lat – tereny kościelne, a następnie rządowe. - Kiedy handel przeniósł się z Rynku na Plac Bazarowy, dzisiejszy Plac Wolności, ulica Wesoła stanowiła miejsce postoju dla furmanek. Kielczanie często skarżyli się, że w dni targowe przy ulicy Wesołej było bardzo brudno. W związku z tym około 1934-1935 roku na skwerze Żeromskiego powstała pierwsza publiczna toaleta w Kielcach – mówi Krzysztof Myśliński. - Z najciekawszych, historycznie też architektonicznie, budynków przy ulicy Wesołej należy wspomnieć o kamienicy znanego kieleckiego architekta Franciszka Ksawerego Kowalskiego, rosyjskiej izbie skarbowej oraz o popówce, czyli siedzibie proboszcza prawosławnej cerkwi. Przy ulic Wesołej znajdował się także wybudowany w latach 60-tych XIX wieku dom Gierowskich. Wówczas była to jedna z najbardziej reprezentacyjnych i luksusowych kamienic w Kielcach – dodaje. Z kolei w miejscu, w którym obecnie znajduje się parking u zbiegu ulic Wesołej i Seminaryjskiej, były parterowe domy. Rozebrano je w latach 60-tych minionego wieku. W tym miejscu był także zbudowany w latach 1899-1900 dom świętego Tomasza, który był przeznaczony dla sierot. Po drugiej wojnie światowej w budynku mieścił się dom dziecka. Zburzono go w latach 80-tych ubiegłego stulecia.
    Show More Show Less
    5 mins
  • Historia kieleckich ulic. Żelazna
    Oct 10 2025
    Ulica Żelazna jest obecnie jedną z ważniejszych kieleckich ulic. Zanim jednak powstała w tej części miasta były pola uprawne. - Ulicę Żelazną wytyczono dopiero po tym, jak powstała ulica Żytnia. W dwudziestoleciu międzywojennym. Wcześniej, w tym miejscu były pola uprawne. Ulica Żelazna połączyła ulicę Czarnowską, wiodącą do dworca kolejowego, z ulicą Żytnią. Wówczas służyła przede wszystkim do transportu towarów. Ulica Żelazna zyskała na znaczeniu po wybudowaniu nowego dworca kolejowego. Natomiast na jej końcu, w miejscu, w którym znajdował się budynek Polmozbytu, a obecnie jest ulica Gosiewskiego, był dworzec autobusowy. Tym samym ulica Żelazna zaczęła nabierać istotnego znaczenia komunikacyjnego. Nadal była to jednak krótka ulica, która nie miała przedłużenia. Na jaj północnym końcu nie było wówczas ulicy Armii Krajowej, a po stronie południowej nie było ulicy Gosiewskiego – mówi Krzysztof Myśliński, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Na początku minionego wieku przy ulicy Żytniej wybudowano pierwsze kamienice. Około 1915 lub 1916 roku luksusową willę wybudował przemysłowiec Henryk Bruner, współzałożyciel Kieleckich Zakładów Przemysłowo-Drzewnych „Henryków” oraz huty „Ludwików”. Secesyjna willa była wzorowana na architekturze gmachu banku Towarzystwa Wzajemnego Kredytu mieszczącego się na rogu współczesnych ulic Sienkiewicza i Paderewskiego. W wydzierżawionej od Brunera willi przez pewien czas, w 30. ubiegłego wieku, mieszkał ówczesny wojewoda kielecki Władysław Dziadosz. Henryk Bruner inwestował w nieruchomości. Należały do niego między innymi tereny znajdujące się wzdłuż torów kolejowych przy ulicy Żelaznej. W czasie okupacji majątek Henryka Brunera zajęli Niemcy. Po zakończeniu drugiej wojny światowej willę zajęło wojsko. Znajdował się w niej sąd oraz oddział Informacji Wojskowej, czyli kontrwywiadu. Obecnie willa znajdująca się w podwórzu przy ulicy Żelaznej 35 jest „ukryta” przez wyższe budynki. - W latach 20-tych i 30-tych poprzedniego stulecia ulica Żelazna zaczęła się intensywnie zabudowywać nowoczesnymi jak na tamte czasy kamienicami. Po stronie dworca były natomiast budynki kolejowe – opowiada Krzysztof Myśliński. – Ciekawym fragmentem ulicy Żelaznej było miejsce, w którym wybudowano Hotel „Centralny”. Do drugiej wojny światowej na tym terenie znajdowały się wytwórnia wody gazowanej i skup złomu oraz rozmaite warsztaty. Po wojnie był natomiast skład złomu wojennego. Przez kolejne dziesięciolecia ta część Kielc nie zmieniała się w istotny, znaczący sposób. W latach 70-tych minionego wieku zaplanowano przedłużenie ulicy Żelaznej w obu kierunkach. Koncepcję zrealizowano jednak dopiero po wielu dekadach. Dziś ulica Żelazna, mimo że ma ok. pół kilometra długości, to jeden z głównych traktów komunikacyjnych miasta. Jej przedłużeniem są wiodąca w stronę Krakowa ulica Armii Krajowej oraz ulica Gosiewskiego łącząca ulicę Żelazną z Zagnańską i Łódzką. Znacząco wygląd ulicy Żelaznej zmienił się w 2013 roku, gdy otwarto węzeł „Żelazna” i estakadę nad jej skrzyżowaniem ulic Żytniej, Grunwaldzkiej i Armii Krajowej.
    Show More Show Less
    4 mins