هوش مصنوعی، برج بابل یا نابودگر طبقات؟ دنیا در آستانه تغییرات بی‌سابقه است. نیک بوستروم می‌گوید: «قدرت هوش مصنوعی اگر کنترل نشود، می‌تواند مسیر تاریخ بشر را برای همیشه تغییر دهد.» این قدرت می‌تواند دانش را دموکراتیک کند، مرزها را بشکند و حتی به بازنویسی واقعیت‌ها منجر شود؛ اما در همان حال، می‌تواند نابرابری‌ها را تشدید کند و سلسله مراتب جدیدی از الیگارش‌ها بسازد که هیچ‌کس قادر به پایین کشیدن آن‌ها نیست.

هگل معتقد بود که تاریخ، فرآیند پیشروی روح است و انسان‌ها در آن نقش دارند. اما وقتی ابزاری مثل هوش مصنوعی وارد میدان می‌شود، ممکن است کنترل این جریان از دست ما خارج شود و ساختارهای اجتماعی و اقتصادی را بازنویسی کند. هر تصمیمی که امروز می‌گیریم، ممکن است فردا تعیین‌کننده مسیر زندگی نسل‌ها باشد. آیا آماده‌ایم با این برج بابل مدرن روبرو شویم، یا باید نظاره‌گر نابودی نسل بشر باشیم؟

#هوش_مصنوعی #آینده #نیک_بوستروم #هگل #پادکست #فینسوف #برج_بابل #تکنولوژی #دموکراسی_دانش #انقلاب_دیجیتال #معنا #طبقات_اجتماعی

متن‌هایی که می‌توانید مطالعه کنید:

هوش مصنوعی می‌تواند یکبار برای همیشه طبقات را بتنی کند، چاره چیست؟

هوش مصنوعی، ماشین چاپ زمانه ماست

سرمقاله اکونومیست: اگر حباب هوش مصنوعی بترکد چه می‌شود؟

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپوخه یعنی ایستادن میان دیدن و داوری؛ یعنی آن لحظه نادر که ذهن تصمیم می‌گیرد هیچ چیز را بدیهی نگیرد. وقتی اپوخه می‌کنی، جهان نه آن چیزی‌ست که همیشه می‌پنداشتی، بلکه جهانی تازه است که هنوز نامی ندارد. هوسرل آن را تعلیق داوری می‌دانست، پیرون آن را راهی به سوی آرامش، و دریدا در دل همین تعلیق، ردّی از واپاشی معنا را می‌جست.

اپوخه تمرینی‌ست برای زیستن آگاهانه؛ برای بازنگری در هرچیزی که تا امروز به آن ایمان داشته‌ای — از باورها و انتخاب‌ها گرفته تا عشق و رنج و حتی حقیقت. وقتی قضاوت را معلق می‌کنی، زبانت آرام می‌گیرد، و واقعیت فرصتی می‌یابد تا خودش را بی‌واسطه نشان دهد. اپوخه یعنی خاموش کردن سر و صدای روایت‌ها تا صدای خود پدیده را بشنوی.

در جهانی که هرکس در پی اثبات روایت خویش است، اپوخه شاید تنها شکل اصیل مقاومت باشد؛ مقاومتی در برابر شتابِ معنا دادن، در برابر وسوسه قطعیت. این تعلیق، نه انکار است و نه بی‌عملی، بلکه دعوتی‌ست برای دیدنِ دوباره — دیدنی که از دل ندانستن آغاز می‌شود.

برای مطالعه بیشتر:

چگونه هر ایده محکوم به نابود با اصول خودش است؟

عمل به مثابه امر اخلاقی

اپوخه، چارچوبی برای اندیشیدن در زندگی

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

جهان چیزی جز روایت نیست؛ رشته‌ای از معناها که ما را در تار و پود خود می‌گیرد و رها نمی‌کند. نیچه وقتی از «غروب بتان» سخن می‌گفت، در حقیقت پرده از این برمی‌داشت که هیچ حقیقتی ناب و بی‌واسطه وجود ندارد، تنها روایت‌هایی هستند که خود را به‌جای حقیقت می‌نشانند. هگل نیز از «روحی» سخن گفت که در مسیر تاریخ، با هر روایت تازه شکل می‌گیرد و باز خودش را در جدال با دیگری بازمی‌آفریند. در میان این بازی روایت‌ها، ما نه تماشاگر، بلکه بازیگرانی هستیم که هر حرکت‌مان به خلق یا فروپاشی یک داستان تازه می‌انجامد.

اما مگر می‌توان بیرون از روایت زیست؟ کانت هشدار داده بود که «ذهن، جهان را آنگونه می‌بیند که خود ساخته است»؛ پس ما همواره در چارچوب‌هایی که خود ساخته‌ایم گرفتاریم. ناچاریم روایت کنیم؛ ناچاریم به زندگی معنا بدهیم، حتی اگر بدانیم که این معنا بر روی شن روان بنا شده است. روایت همان سرنوشت ماست: می‌گریزیم از آن، اما هر گریز، خود به روایتی تازه بدل می‌شود.

در این اپیزود از پادکست فینسوف به دنبال پاسخ به این پرسش هستم که آیا جهان ما چیزی جز روایت‌های ما هست؟ روایت‌هایی که با مومنان به آنها قدرت می‌گیرد. و اینکه ما در این جهان روایی چه جایگاهی داریم؟

معرفی کتاب بحران روایت :

https://finsoph.ir/4462/

معرفی کتاب روح امید:

https://finsoph.ir/4653/

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

در این اپیزود از «فینسوف» به پرسشی بنیادین می‌پردازیم: ایران چیست و تمدن ملت ایرانی چگونه ساخته می‌شود؟ از اسطوره‌های شاهنامه و روایت‌های صفوی گرفته تا ایده «تمدن ملت» فرانسوا بایار، ما به دنبال این هستیم که بفهمیم چگونه تاریخ، تخیل و سیاست در کنار هم چیزی به نام «ایران» را شکل داده‌اند.

اما این بحث صرفاً تاریخی یا سیاسی نیست. نگاه نیچه به تراژدی و روایت به ما یادآوری می‌کند که هر تمدنی در دل خود تنش میان ویرانی و آفرینش را حمل می‌کند. هگل هم نشان می‌دهد که ملت‌ها تنها زمانی به «روح تاریخی» بدل می‌شوند که تضادهای خود را در یک روایت جمعی ادغام کنند. پرسش ما این است: آیا می‌توان ایران را نه به‌عنوان یک نوستالژی باستانی یا یک دولت-ملت محدود، بلکه به‌عنوان پروژه‌ای تمدنی و آینده‌ساز بازاندیشی کرد؟

موزیک: علیرضا عصار- وطن

متن پیشنهادی: تفاوت در فلسفه شرق و غرب، تفاوت در سازوکار قدرت است

یک قهوه مهمونم کن: حامی باش | درگاه جذب حمایت مالی

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

در این اپیزود از فینسوف، به سراغ یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم سیاسی و هویتی دوران مدرن می‌رویم: وطن. مفهومی که تا پیش از سده‌های اخیر، به‌سختی معنایی فراتر از «زادگاه» داشت، اما با طلوع مدرنیته، ظهور صنعت چاپ، و انباشت سرمایه، تبدیل به ساختاری مقدس و گاه مرگ‌بار شد. آن‌گونه که بندیکت اندرسون در کتاب جماعت‌های خیالی می‌گوید، ملت مفهومی‌ست که بیشتر خیال‌پردازی شده تا کشف‌شده باشد؛ امری که به‌واسطه نهادهای مدرن مثل آموزش و رسانه، به حقیقتی بیرونی تبدیل شده.

اما آیا ما، در جهان غیرغربی، صاحب همان معنایی از وطن هستیم که در فرانسه یا آمریکا شکل گرفت؟ سید جواد طباطبایی در خوانش خاص خود از «تجربه دولت در ایران» بر شکاف عمیقی تأکید می‌کند که میان صورت‌بندی تاریخی وطن در غرب و تقلید ناقص آن در شرق وجود دارد. این اپیزود تلاشی‌ست برای کاوش در این شکاف: از وطنِ قبیله‌ای تا وطنِ قراردادی، از دولتِ مطلقه تا ملتِ همبسته شده. آیا وقت آن نرسیده که پرسش بنیادین‌تری مطرح کنیم: وطن چیست، و چرا باید دوستش داشت؟

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

کار، برخلاف آنچه نظام‌های سرمایه‌داری و ایدئولوژی‌های مدرن القا کرده‌اند، نه تنها ابزار رهایی نیست، بلکه به‌تعبیر کارل مارکس، شکلی از بیگانگی است. انسان در روند تولید سرمایه‌داری، از محصول کار خود جدا می‌شود و به ابژه‌ای در زنجیره‌ی ارزش تبدیل می‌گردد؛ نه خودش را در کار بازمی‌یابد، نه در آن آزاد می‌شود. هگل گرچه کار را در فرایند دیالکتیکی به‌عنوان ابزار آگاهیِ برده می‌دید، اما این آگاهی، در جامعه‌ای که کار با مالکیت و قدرت گره خورده، هرگز به رهایی نمی‌رسد. نیچه حتی یک گام فراتر می‌رود: کار را اخلاق بردگان می‌داند؛ نوعی ارزش‌گذاری تحمیلی برای حفظ وضع موجود و سرکوب غریزه‌ی آفرینش و خویشتن‌سازی اصیل.

در نگاه جورجو آگامبن، انسان معاصر نه کارگر صرف، بلکه به وضعیت «زیست برهنه» تقلیل یافته؛ انسانی که در نظم بایگانی‌شده‌ی نهادها تنها مجاز است زنده بماند، نه زیستن را تجربه کند. حتی کانت که بر خودآیینی انسان تأکید داشت، نمی‌توانست بپذیرد که در جامعه‌ای که ارزش فرد از طریق بهره‌وری‌اش تعریف می‌شود، آزادی اخلاقی ممکن باشد. کار، در شکل امروزش، نه بستر آفرینش، که مکانیزم مهار است. به قول نیچه، «بیشتر کار برای این است که فکر نکنیم». پس شاید رهایی نه در کار، که در امتناع از آن باشد.

در این اپیزود سعی کردم بحث کار را باز کنم و بگویم چگونه کار در طول تاریخ به ابزار استثمار تبدیل شده و چگونه می‌توان از این استثمار خودخواسته رها شد.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

در طول تاریخ هر زمان که تورم ایجاد شده است، بهره‌کشی و استثمار همراه آن آمده است. دلیل این امر در ذات پول نهفته است.

یک گزاره منتسب به هنری کسینجر هست که می‌گوید:« هرکس جریان غذا را کنترل کند، مردم را کنترل می‌کند، هرکس جریان انرژی را کنترل کند، قاره‌ها را کنترل می‌کند و هرکس پول را کنترل کند، جهان را کنترل می‌کند.»

اما ما امروز در مورد پول می‌پرسیم. نه فقط ما در ایران، بلکه ما مردم جهان. با ظهور بیت کوین و تورم‌ها شدید در جهان امروز زمان آن رسیده است که در مورد سیستم پولی خودمان پرسش کنیم. این اپیزود تلاشی برای رویا‌پردازی در مورد آینده‌ای است که از سیستم پولی خودمان انتظار داریم.

برای درک بهتر موضوع می‌توانید دو نوشته زیر را نیز مطالعه کنید:

هرآنچه باید در مورد نرخ ارز، تورم و نرخ بهره بدانید

رابطه بین ارز دیجیتال، بلاکچین، اقتصاد و دولت

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

«دلار پول ماست اما مشکل شماست» این جمله معروفی است که در سال ۱۹۷۱، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده جان کانلی گفت. از آن زمان تا به امروز دلار تبدیل به بزرگترین ارز جهانی در تاریخ شده است که توانسته هژمونی اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نظامی ایالات متحده را تامین مالی کند. امروز ایالات متحده می‌تواند بدون مشکل هزاران میلیارد دلار پول چاپ کرده و به مردم جهان بفروشد و در ازای آن هزاران میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بر روی محصولات فرهنگی، تکنولوژی‌های روز دنیا، توسعه تسلیحات نظامی و... انجام دهد.

از این جهت امپراتوری ایالات متحده با هیچ یک از امپراتوری‌های گذشته در تاریخ بشر قابل مقایسه نیست. ایالات متحده بزرگترین سلاح بشر یعنی پول را در کنترل خود دارد. اما برای درک بهتر این هژمونی و از آن مهم‌تر عبور از آن باید بدانیم چگونه به این نقطه از تاریخ رسیدیم. در قسمت اول از اپیزود «مساله پول» به سراغ تاریخچه پول رفتم. اینکه ماهیت پول در گذشته چه بوده است و تحولات آن چگونه امتداد یافته است. همچنین نقش بانک‌های تجاری در این میان چه بوده است. اگر محتوای پادکست مفید بود حتما برای دوستان خود به اشتراک بگذارید.

برای درک بهتر موضوع می‌توانید دو نوشته زیر را نیز مطالعه کنید:

هرآنچه باید در مورد نرخ ارز، تورم و نرخ بهره بدانید

رابطه بین ارز دیجیتال، بلاکچین، اقتصاد و دولت

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.